Теміржол көлігіндегі навигациялық пломбалар: жаңа жүйені енгізу құны қанша болады?

2025 жылғы 07 Сәуір

1226 просмотров

Биыл Қазақстанда навигациялық пломбаларды пайдалана отырып, теміржол көлігін міндетті түрде қадағалауды енгізу жоспарлануда. Инновация екі немесе одан да көп ЕАЭО елдерінің шекарасынан өтетін барлық жүктерге әсер етеді. Бір пломбаны орнату, қадағалау және алу процесі ҚҚС-сыз 150 268 теңгені құрайды деп күтілуде (Ұлттық ақпараттық жүйе операторының деректері). Әрине, бұл біртұтас экономикалық кеңістік аясындағы тауар ағынына бақылауды күшейтуге бағытталған қадам, бірақ олар отандық бизнес үшін де жаңа шығындарға ұласады.

Жағдай навигациялық пломбаларды пайдалана отырып, теміржол көлігін қадағалауды енгізудің реттелмеген мәселесімен қиындады. Бұдан нарық қатысушылары үшін елеулі кедергілер туындауы мүмкін.

Көлік бизнесі жаңа талап салаға ауыр тиетінін ескертеді. Бір айдан кейін қадағалау органдары дайындық шараларын аяқтауы керек. Навигациялық пломбаларды пайдалануды реттейтін нақты салалық заңнаманың болмауы, сондай-ақ, ұсынылатын қызметтердің жоғары құны бизнес үшін елеулі белгісіздік тудырады.

«Алдын ала есептеулер бойынша, бір пломбаны орнату және пайдалану құны жүк тасымалдау бағасының 20-30%-ға өсуіне себеп болуы мүмкін. Бұл экспорттық тасымалдау құнының өсуіне, кәсіпкерлерге қаржылық жүктеменің артуына және ең бастысы, түпкі тұтынушы үшін тауар бағасының өсуіне әкеледі. Осының барлығы қазақстандық тасымалдаушылардың халықаралық нарықтардағы бәсекеге қабілеттілігіне әсер етуі мүмкін», - деді ҚазТОҚ-тың бас директоры Салтанат Адамбаева жақында ҰКП-да өткен кеңесте.

Бұл ретте мемлекет үшін де тәуекелдер бар, яғни, жүк жөнелтушілер қосымша шығындарды болдырмау үшін Ресей арқылы өтетін бағытты таңдап, балама бағыттарды таңдайды. Бұл Қазақстан арқылы тасымалдау көлемін азайтуға және ел үшін ықтимал экономикалық шығындарға қауіп төндіреді.

^{Қазақстаннан (Алтынкөл станциясы) Белоруссияға (Могилев станциясы) экспорттық тасымалдау құнын салыстыру: навигациялық пломбалардысыз және навигациялық пломбаларды пайдалану арқылы}

Тасымалдау құнының айтарлықтай өсуін ескере отырып, бизнес-қоғамдастық жаңа тарифтік үлгіні ұсынды. Олар тек жүкті қадағалау шығындарын жабуы керек. Бірақ компанияны ұстау және жабдықты сатып алу сияқты барлық басқа шығындар сыртқы қаржыландыру (банктік несиелер немесе гранттар) арқылы қамтамасыз етілуі тиіс.

ҰКП Басқарушы директоры Логистика және тасымалдау Департаментінің директоры Жасұлан Маралбаевтың айтуынша, навигациялық пломбалар тасымалдаушылар үшін ауыртпалық болмауы керек. Керісінше, оларды жүзеге асыру кедергілер мен шығындарды барынша азайтуға көмектесуі тиіс. Ең бастысы, мөрлерді міндетті түрде қолдану тасымалдаушыларды шексіз тексерулер мен қажетсіз кедендік рәсімдеулерден құтқаруы керек.

Осылайша, Қазақстанның бизнес-қоғамдастығы пікірінің бірігуі мүдделі мемлекеттік органдар мен навигациялық пломбаларды енгізуге жауапты ұйымдарға мыналарға ұсынылады:

барлық қажетті рәсімдер аяқталғанға дейін навигациялық пломбаларды пайдалану қызметтеріне тарифтерді қарау рәсімін тоқтата тұруға;
Қазақстан Республикасы үшін навигациялық пломбаларды пайдалана отырып, теміржол көлігін қадағалауды жүзеге асыру мерзімін 2026 жылғы 31 желтоқсанға дейін ұзарту мүмкіндігін қарастыру;
ҚР Қаржы министрінің бұйрығымен ҚР Әділет министрлігінде тіркеле отырып, теміржол көлігін қадағалау үшін навигациялық пломбаларды қолдану қағидаларын әзірлесін және бекітсін;
арнаулы құқық субъектілерінің навигациялық пломбаларды салуына байланысты жүк тасымалдау құнының өсуі нәтижесінде транзиттік жүк көлемінің ықтимал жоғалуына байланысты мемлекет үшін тәуекелдерге талдау жүргізу;
теміржол жүктерін навигациялық пломбалармен міндетті түрде жабдықтаудың Қазақстан Республикасының транзиттік, экспорттық және импорттық әлеуетіне әсерін бағалау;
оның экономикалық және материалдық-техникалық салдарын бағалауды қоса алғанда, осы инновацияға нормативтік талдау жасау;
мүмкіндігінше азайту үшін навигациялық пломбаларды пайдалана отырып, теміржол көлігін қадағалау қызметтерінің құнының есептерін қайта қарау.

Естеріңізге сала кетейік, өткен жылдың күзінде Қазақстанда навигациялық пломбаларды пайдалана отырып, автомобиль көлігін қадағалау енгізілген болатын. Қызмет құнының қымбаттығы тасымалдаушыларды алаңдатқанымен, тарифтерді 50 пайызға төмендету туралы ұсынысты мемлекеттік органдар назардан тыс қалдырды. «Атамекен» ҰКП сарапшылары жүйені енгізудің басты мақсаты – тасымалдаушылардың жұмысын жеңілдету, әкімшілік шығындарды азайту және қажетсіз тексерулерден арылуды алға тартады.